Yolu İstanbul’dan Geçmiş Yazarlar

Sanatın ve sanatçıların liman edindiği nadide şehirlerden biri de elbette ki İstanbul. Birçok sinema filmine, şiirlere, tablolara ve besteye ilham veren İstanbul, edebiyatçılar için de çok özel bir anlam taşıyor.

İsimleri saymakla bitmeyecek bu edebiyatçılardan bazılarının İstanbul ile kurdukları özel bağa dönüp bir göz atalım istedik.

Ernest Hamingway

Romanları ve hikayeleri ile dünyaca tanınan Amerika’lı yazar Hamingway, “İşgal İstanbul’u ve İki Dünya Savaşı” adlı romanında, Birinci Dünya Savaşı, Trakya Göçü ve Kurtuluş Savaşı gibi tarihe damgasını vuran olayları işlemiştir. Yazarlığının yanı sıra gazetecilik de yapmış olan Hamingway, bu romanı bir gazeteci gözüyle ele almıştır.

İstanbul’un tiyatrolarından gece kulüplerine, kahvehanelerinden köftecilerine kadar bütün ayrıntılarıyla anlatan Hamingway’in bu yazıları 1922 senesinden itibaren Daily Star gazetesinde yayınlanıyordu.

Agatha Christie

Polisiye roman türünün en önemli isimlerinden olan Agatha Christie’nin İstanbul ile ilişkisi tıpkı romanlarındaki gibi gizemlerle dolu. İki dünya savaşı arasında birçok kez İstanbul’a gelen yazar, kimilerine göre Pera Palas’ta 411 numaralı odada kalmıştır. Bir başka iddiaya göre ise Pera Palas’a hiç gitmemiş, Mimarı Mıgırdiç Tokatlıyan olan, ünlü Tokatlıyan Oteli’nde kalmıştır. Agatha Christie, romanlarını hangi otelin odalarında yazdı, hâlâ net olarak bilinmiyor ama tek bilinen gerçek, onun bir İstanbul aşığı olduğudur.

James Baldwin

Amerika’nın simge isimlerinden roman, öykü ve oyun yazarı, şair, eleştirmen ve bir aktivist James Baldwin. Onu önemli kılan özelliklerinden biri de eşcinsel kimliği ve beyaz ülkede bir siyah oluşu… Amerika’da maruz kaldığı ırkçı ve homofobik baskılardan dolayı 1960’lı yıllarda kaçıp Türkiye’ye geldi ve en üretken yıllarını burada geçirdi. Gülriz Sururi ve Yaşar Kemal gibi isimlerle dostluklar yaşayan Baldwin, 1962’de “Başka Bir Ülke” (Another Country) adlı kitabını İstanbul’da yazmıştır.

Alphonse de Lamartine

“Dünyaya son bir kez bakacaksın deseler, bu bakışı İstanbul’un Çamlıca’sından isterdim” dizelerinin sahibi olan edebiyatçı, Fransız edebiyatının aşk ve duygu adamı olarak bilinir. Birkaç kez İstanbul’u ziyaret eden Lamartine, “Osmanlı Tarihi” isimli eseri yazmıştır. Bu eserinde Batı dünyasını eleştirerek Osmanlı’yı savunmuştur. İstanbul’un güzelliklerine hayran olan yazar, İstanbul’a başka bir gelişinde ise Sultan Abdülmecid ile tanışmıştır. Lamartine’in ismi Taksim’de bir sokağa verilerek yaşatılmaya devam edilmektedir.

Edmondo de Amicis

Türkiye’de hemen her çocuğun anılarında yeri olan “Çocuk Kalbi” isimli kitabın yazarı Amicis de büyük İstanbul aşıklarındandı. İlk kez 1874’te İstanbul’a gelen edebiyatçı, kalabalık caddelerinden çok şehrin arka sokaklarını arşınlamıştır. Sonrasında “İstanbul” adlı eserini yazan Amicis’in satırlarına bakarak İstanbul’a olan hayranlığının büyüklüğünü anlayabiliriz:

“Abdülaziz hazretleri, karşılığında Anadolu’da bir vilayeti ödül olarak bana vermeyi teklif etse bile, bu imparatorluğun başkenti hakkında 10 satırı bile bir araya getirmeyi beceremezdim; büyük şeyleri anlatmak için arada mesafe olması gerektiği ne kadar doğrudur! Onları daha iyi hatırlamak için, önce unutmanız gerekir.”

Pierre Loti

Yaşamı boyunca birçok ülke gezmiş bir deniz subayı olan Pierre Loti’nin, ilk romanı, konusu İstanbul’da geçen Aziyadé (1879)’dir. İzlenimci ve orientalist bir bakış açısıyla yazan Pierre Loti, politik açıdan ele aldığı çalışmalarında da Batı’ya karşı daima Osmanlı’yı savunmuştur. Buna karşın aydınlar Pierre Loti’ye karşı ikiye ayrılmış, bazı edebiyatçılar O’nu överken Nazım Hikmet O’na atfen “Şarlatan Pierre Loti” şiirini yazmıştır. Pierre Loti, Eyüp’te Haliç manzarasının karşısındaki tepeye verilen ismi ile yaşamaktadır.